بسمه تعالی
طرح درس سیاست خارجی تطبیقی
نیمسال اول سال تحصیلی ۹۶-۱۳۹۵
مدرس: دکتر فریده محمدعلی‌پور
fm_alipour@yahoo.com
شرح درس
روابط بین‌الملل، عرصه ظهور سیاست خارجی متفاوت کشورها است. کشورها صرف نظر از جایگاهی که در نظام بین‌الملل دارند با بهره‌گیری از عوامل داخلی و خارجی درصدد تعقیب منافع ملی در ورای مرزهای خود هستند و به رغم در پیش گرفتن مسیرهای گوناگون، اهداف اصلی یکسانی دارند. درک این اهداف و چگونگی رفتار سیاست خارجی از طرق شناخت ویژگی‌های رهبران، اقتضائات نقش و جایگاه آنان، نهادهای دخیل در تصمیم‌سازی، منابع داخلی و خارجی و محیط عملیاتی میسر است. مطالعه شباهت‌ها و تفاوت‌ها در سیاست‌گذاری و سیاست گزاری در سیاست خارجی از دیدگاه تطبیقی به گسترش دیدگاه‌های نظری و در پیش گرفتن رفتارهای مناسب در این عرصه کمک می‌کند.
اهداف
- فراگیری منطق، نظریه‌ها، مفاهیم و رفتارهای سیاست خارجی کشورها؛
- ارزیابی ابعاد داخلی و خارجی سیاست خارجی کشورها؛
- درک نظری و انتقادی تعاملات قوام‌بخش کارگزاران و ساختار نظام بین‌الملل و تأثیرات آن‌ها بر کشورها.
برنامه کلاس
جلسه نخست: کنشگران نظام بین‌الملل؛ دولت ـ ملت و مشکلات نظری شناخت آن
جلسه دوم: ساختار نظام بین‌الملل؛ درک آنارشی و تأثیرگذاری آن بر سیاست خارجی کشورها
جلسه سوم: دولت ـ ملت در نظام بین‌الملل؛ اهمیت هویت و انگاره‌ها
جلسه چهارم: تحلیل سیاست خارجی و نظریه‌های روابط بین‌الملل؛ بخش نخست
جلسه پنجم: تحلیل سیاست خارجی و نظریه‌های روابط بین‌الملل؛ بخش دوم
جلسه ششم: تصمیم‌سازی در سیاست خارجی
جلسه هفتم: ادراک در سیاست خارجی
جلسه هشتم: بررسی تطبیقی جايگاه سياست خارجي در قانون اساسي کشورهای منتخب
جلسه نهم: مطالعه موردی؛ سیاست خارجی ایالات‌متحده آمریکا و روسیه
جلسه دهم: مطالعه موردی؛ سیاست خارجی اسرائیل
جلسه یازدهم: مطالعه موردی؛ سیاست خارجی انگلیس
جلسه دوازدهم: مطالعه موردی؛ ایالات‌متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران در آمریکای لاتین
ارزیابی
- مشارکت کلاسی؛ حضور به هنگام، طرح سؤالات و نکات درست، پاسخگویی به سؤالات ۲۰%
- تهیه خلاصه (outline) از مباحث هر جلسه، ۲۰%
- آزمون کتبی پایان‌ترم، ۶۰%
منابع (به ترتیب جلسات معرفی شده است)
- ونت، الکساندر. ۱۳۸۴٫ نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. ۳۱۳-۲۸۱ و ۳۴۷-۳۲۲٫
- همان. ۳۸۸-۳۶۶ و۴۱۶-۴۰۷ و ۴۴۱-۴۳۳٫
- همان. ۵۳۱-۴۶۴٫
- یزدان‌فام، محمود. تابستان «مقدمه‌اي بر تحلیل سیاست خارجی». فصلنامه مطالعات راهبردي. شماره مسلسل ۴۰، ۱۱(۲): ۲۷۶-۲۴۷؛ عطايي، فرهاد، و الهام رسولي ثاني‌آبادي. پاییز ۱۳۸۹٫ «بررسي نقش و جايگاه سياست خارجي در نظريه‌هاي روابط بين‌الملل». فصلنامه سیاست، (۱۵): ۲۲۶-۲۰۹٫
- کوبالکوا، وندولکا.۱۳۹۱٫ سياست خارجي در جهاني برساخته. ترجمه مهدي ميرمحمدي، و علیرضا خسروي. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردي. فصول سوم و نهم.
- جوادي ارجمند، محمدجعفر، و سکينه ببري گنبد. زمستان۱۳۹۰٫ «رويکردهاي نوين تصميم‌گيري در سياست خارجي». فصلنامه سیاست، (۲۰): ۳۶۴-۳۵۷٫
- مايکل يانگ و مايکل شيفر. ۱۹۹۸٫ «راه‌هاي ادراك در سياست خارجي». ترجمه حمیرا مشیرزاده. منتشر نشده.
- مقصودي، مجتبي، و منيره عرب. پاييز۱۳۸۸٫ «بررسي تطبيقي جايگاه سياست خارجي در قانون اساسي ايران، امريکا، فرانسه، هند، ترکيه و افغانستان». رهيافت‌هاي سياسي و بين‌المللي، ۵(۱۹): ۱۱۸-۷۹٫
- متقی، ابراهیم. ۱۳۹۱٫ «بررسی تطبیقی سیاست خارجی آمریکا و شوروی». منتشر نشده؛ کولایی، الهه، و علیرضا نوری. تابستان۱۳۸۹٫ عمل‌گرایی پوتین و تغییر در رویکردهای سیاست خارجی روسیه. فصلنامه سیاست، ۴۰(۹): ۲۲۸-۲۰۹٫
- حاجی یوسفی، امیر محمد، و محسن اسلامی. پاییز۱۳۸۸٫ «عوامل تاثیرگذار بر سیاست خارجی اسرائیل». فصلنامه سیاست، ۳۹(۳): ۲۰۰-۱۷۷٫
- حسینی متین، سید مهدی. پاییز ۱۳۸۷٫ «رویکرد و پایه‌های نظری و علمی سیاست خارجی انگلیس نسبت به جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه سیاست خارجی. ۲۲(۳): ۶۵۲-۶۲۳٫
- مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه. تابستان ۱۳۸۷٫ «سیاست خارجی آمریکا در امریکای لاتین و روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای امریکای لاتین». فصلنامه مطالعات منطقه‌ای.(۲۹): ۱۱۷-۱۲۰٫
منابع برای مطالعه بیشتر
آلدن، کریس و امون آراس. ۱۳۹۴٫ رویکردهای جدید در تحلیل سیاست خارجی. ترجمه سیدامیر نیاکوئی. تهران: نشر میزان.
اسمیت، استیو؛ امیلیا هدفیلد و تیموتی دان.۱۳۹۲٫ سیاست خارجی: نظریه‌ها، بازیگران و موارد مطالعاتی. ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، محسن محمودی و ایوب کریمی. جلد اول. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
بیسلی، رایان ک.؛ ژولیت کارابو و جفری لانتیس. ۱۳۹۴٫ نگاهی تطبیقی به سیاست خارجی قدرت های بزرگ (تاثیرات داخلی و بین‌المللی بر رفتار دولت). ترجمه عسگر قهرمانپور. تهران: انتشارات موسسه ابرار معاصر تهران.
تری، جنیس جی. ۱۳۸۹٫ سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه: نقش لابی‌ها و گروه‌های ذی‌نفوذ. ترجمه رضا سیمبر و ارسلان قربانی‌شیخ‌نشین. چاپ دوم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
دنمارک، رابرت آلن. ۱۳۹۵٫ بازدرآمدی بر تحلیل سیاست خارجی. ترجمه مهدی میرمحمدی و مالک ذوالقدر. تهران: انتشارات مخاطب.
سجادپور، سید محمد کاظم. ۱۳۹۲٫ سیاست خارجی و دنیای پرتلاطم: کنشگران، کنش‌ها و محیط بین‌المللی. تهران: اطلاعات.
قاسمی، فرهاد. ۱۳۹۴٫ نظریه‌های روابط بین‌الملل: سایبرنتیک و سیاست خارجی. تهران: انتشارات میزان.
قنبرلو، عبداله. ۱۳۹۴٫ مبانی سیاست خارجی تطبیقی: بررسی سه الگوی ایران، ترکیه و چین. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مسعودی، حیدرعلی. ۱۳۹۲٫ گفتمان‌های سیاست خارجی آمریکا و دانش روابط بین‌الملل. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
میرمحمدی، مهدی و علی رضا خسروی. ۱۳۹۵٫ مقدمه‌ای بر تحلیل سیاست خارجی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.