بسمه تعالی
طرح درس تحول جامعه بین‌الملل و حقوق بین‌الملل
نیمسال اول سال تحصیلی ۱۳۹۷-۱۳۹۶
مدرس: دکتر فریده محمدعلی‌پور
fm_alipour@yahoo.com
شرح درس
جامعه بین‌الملل در سده‌های اخیر، مستمراً با تحولات بنیادی مواجه بوده است که بر حقوق بین‌الملل به‌عنوان تنظیم‌کننده قواعد و مناسبات میان کشورها تأثیر گذاشته است و از آن نیز تاثر پذیرفته است. بدین ترتیب برخی از اشکال سنتی مسائل بین‌المللی دگرگون‌شده‌اند و موضوعات نوظهور اهمیت یافته‌اند. همچنین برخی روندهای جدید، عناصری از دوران تطور خویش را که پیش از این تصور می‌شد به تاریخ پیوسته‌اند، مجدداً وام گرفته‌اند. در این درس چارچوب‌های نظری، سیر تطور، آخرین تحولات و مطالعات موردی در خصوص عنوان درس ارائه می‌شوند.
اهداف
- آموزش آکادمیک ابعاد نظری و عملی موضوعات درسی؛
- درک فراگیر از تعامل پویای جامعه بین المللی و حقوق بین‌الملل و سیر تطور مهمترین موضوعات؛
- تمهید زمینه‌های توسعه مهارتهای بنیادی دانشجویان در زمینه‌های تجزیه و تحلیل مسائل، تفکر انتقادی و پژوهشگری.
برنامه کلاس
جلسه نخست: آشنایی با جامعه بین‌المللی، ساختار و بازیگران آن؛
جلسه دوم: حاکمیت و مولفه‌های آن؛
جلسه سوم: توسل به زور در نظام بین‌الملل؛
جلسه چهارم: مداخله بشردوستانه؛
جلسه پنجم: عملیات حفظ صلح و قربانیان صلح؛
جلسه ششم: اعمال یک جانبه دولتها؛
جلسه هفتم: حقوق بشر و تلاشهای جامعه بین‌المللی برای ارتقای آن؛
جلسه هشتم: دادگاه‌های کیفری بین‌المللی؛
جلسه نهم: انرژی هسته‌ای؛
جلسه دهم: تحریمهای بین‌المللی؛
جلسه یازدهم: تروریسم؛
جلسه دوازدهم: حق تعیین سرنوشت؛
جلسه سیزدهم: جنگهای داخلی؛
جلسه چهاردهم: منابع آبی مشترک و حل تعارضات؛
جلسه پانزدهم: معاهدات و تنظیم مناسبات بین دولتها.
ارزیابی
مشارکت کلاسی؛ حضور به هنگام، طرح سوالات و نکات درست، پاسخگویی به سوالات ۲۰%
ارائه کنفرانس، ۲۰%
آزمون کتبی پایان ترم، ۶۰%
منابع
۱و۲)کاسسه، آنتونیو.۱۳۷۰٫ حقوق بین الملل در جهانی نامتحد. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی، ۲۷-۵۴ و ۱۰۴-۱۳۳ ؛ تقریرات کلاس.
۳) محمدعلی‌پور، فریده. ۱۳۷۹٫ دفاع مشروع در حقوق بین الملل، تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
ثقفي‌عامري، ناصر . ۱۳۷۶٫ سازمان ملل متحد: مسئوليت حفظ صلح و امنيت بين‌المللي. تهران: وزارت امور خارجه، مركز چاپ و انتشارات، ۱۶-۲۳٫
۴) گریفیتس، مارتین. ۱۳۸۸٫ دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان. ترجمه علیرضاطیب. تهران: نشر نی. (مدخل مربوط)۸۹۲-۹۰۱٫
گیوم، ژیلبر. بهار و تابستان ۱۳۸۰٫ «دخالت انساندوستانه و حقوق بین الملل» ترجمه همایون حبیبی، پژوهش حقوق و سیاست. دانشگاه علامه طباطبایی. شماره ۴ .
رشیدی نژاد، زینب. پاییز و زمستان ۱۳۸۶٫ «موازین و مداخله بشردوستانه در رویه شورای امنیت». مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی. شماره ۳۷٫
۵) شايگان، فريده. ۱۳۷۲٫ عمليات حفظ صلح سازمان ملل متحد. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،۸۹-۱۰۳٫
زماني، سيدقاسم و منصوره صديقيان كاشاني. بهار ۱۳۹۲٫ «قربانيان صلح: مسئوليت سازمان ملل و ساز و كارهاي جبران خسارت». فصلنامه سازمان هاي بين المللی. مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. سال اول، شماره یک.
۶) حاج عابدینی، سعیده. ۱۳۸۹٫ اعمال یکجانبه موجد تعهد دولتها [پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه]. استاد راهنما مهدی عباسی‌سرمدی. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق.
۷) ممتاز، جمشید و دیگران. ۱۳۷۷٫ حقوق بشر در پرتو تحولات بین المللی، ترجمه حسین شریفی طرازکوهی. تهران: نشر دادگستر.
۸)ذاكريان، مهدي و سيدرضي عمادي. بهار ۱۳۹۲٫ «ساز و كارها و عدالت انتقالي: تحولي مهم در حقوق بين المللي». فصلنامه سازمان هاي بين المللی. مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. سال اول، شماره یک.
آل احمد، اسحق. ۱۳۷۸٫ دیوان کیفری بین‌المللی و جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی،۹۶-۷۱٫
۹) ایوانز، گراهام و جفری نونام. ۱۳۸۱٫ فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده و حسین شریفی طرازکوهی، تهران: میزان.
ترتراس، برونو. ۱۳۸۳٫«پس از یازده سپتامبر: مسائل هسته ای؛ روندهای نوپدید و فرا روی»، ترجمه امین روان‌بد، راهبرد، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. شماره ۳۴٫
البرزی ورکی، مسعود. پاییز ۱۳۸۳٫ «نقد و بررسی نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری راجع به تهدید یا توسل به سلاحهای هسته‌ای». مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی. شماره ۳۱٫
۱۰)علیخانی، حسین، و محمد متقی نژاد. ۱۳۸۰٫ تحریم ایران؛ شکست یک سیاست. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
زهرانی، مصطفی [زیرنظر] ۱۳۷۶٫ نظریه های تحریم اقتصادی. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۴-۴٫
۱۱) ایوانز، گراهام، و جفری نونام. ۱۳۸۱٫ فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده و حسین شریفی طرازکوهی، تهران: میزان.
(مدخل مربوط)
گریفیتس، مارتین. ۱۳۸۸٫ دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان. ترجمه علیرضاطیب. تهران: نشر نی. (مدخل مربوط)۲۹۷-۳۰۸٫
هافمن، پل. بهار و تابستان ۱۳۸۵٫ حقوق بشر و تروریسم. ترجمه علیرضا ابراهیم گل. مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی. شماره ۳۴٫
۱۲)لیپست، سیمور مارتین. ۱۳۸۳٫ دایره المعارف دمکراسی، ترجمه کامران فانی و نورالله مرادی، سه جلد. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
کاسسه، آنتونیو.۱۳۷۰٫ حقوق بین الملل در جهانی نامتحد. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی.
مولایی، یوسف. پاییز ۱۳۹۳٫ «حق تعیین سرنوشت؛ از ادعای سیاسی تا مطالبه حقوقی». مطالعات راهبردی.
اخوان خرازیان، مهناز. بهار و تابستان ۱۳۸۶٫ «تحول حق تعیین سرنوشت در چارچوب ملل متحد». مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی. شماره ۳۶٫
برانلی، ایان. ۱۳۸۳٫ حقوق بین الملل در واپسین سالهای قرن بیستم. ترجمه صالح رضایی پیش رباط. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،۵۰-۵۹ و ۷۲٫
۱۳) کاسسه، آنتونیو.۱۳۷۰٫ حقوق بین الملل در جهانی نامتحد. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین المللی، ۳۰۵-۳۲۵٫
۱۴) محمدعلی‌پور، فریده. ۱۳۸۶٫ رژیم حقوقی استفاده های غیر کشتیرانی از آبراه های بین المللی. پایان نامه دکترای روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
۱۵) فلسفی، هدایت الله. ۱۳۷۹٫ حقوق بین الملل معاهدات. تهران: فرهنگ نشر نو.۴۲-۵۰ و ۹-۲۸