بسمه تعالی
طرح درس اصول حقوقی ناظر بر روابط بین‌الملل
نیمسال دوم سال تحصیلی ۱۳۹۶-۱۳۹۵
مدرس: دکتر فریده محمدعلی‌پور
fm_alipour@yahoo.com
شرح درس
حقوق بین‌الملل تنظیم مناسبات اعضای جامعه بین‌المللی را بر عهده دارد و اصول حقوقی بر روابط بین‌الملل حکمفرما هستند؛ گرچه این حکمفرمایی تحت تأثیر سیاست بین‌الملل قرار دارد. سرعت تحولات بین‌المللی در دهه‌های اخیر موجب شده است تا این اصول نیز دگرگونی‌هایی را متحمل شوند. حاکمیت به‌عنوان اصل محوری جامعه بین‌الملل که نظام دولت‌های ملی را سامان داده است، با فرسایش مستمر مواجه شده است. کنشگران بین‌المللی همانند سازمان‌های بین‌المللی، جنبش‌های فراملی اعم از نهضت‌های آزادی‌بخش یا گروه‌های تروریستی مستمراً رو به فزونی نهاده‌اند و اختیارات، عملیات و کارکردهای متنوعی یافته‌اند. در این درس مباحث نظری، سیر تطور، آخرین تحولات و دستاوردها در خصوص اصول حقوقی ناظر بر روابط بین‌الملل ارائه می‌شوند.
اهداف
۱٫ فراگیری تعاریف، مفاهیم، منطق و کارکردهای اصول حقوقی ناظر بر روابط بین‌الملل؛
۲٫ سیر تطور، آخرین تحولات و ارزیابی اصول حقوقی؛
۳٫ توسعه مهارتهای دانشجویان در زمینه‌های تجزیه و تحلیل مسائل حقوقی، تفکر انتقادی و پژوهشگری.
برنامه کلاس
جلسه نخست: اصل حاکمیت و اصول دوام احترام به استقلال و تساوی کشورها؛
جلسه دوم:کنشگران جامعه بین‌الملل؛ دولت‌های ملی، سازمان‌های بین‌المللی و شخصیت حقوقی آن‌ها؛
جلسه سوم: اصل حل مسالمت‌آمیز اختلافات و مقابله با زور در سطح جهانی؛
جلسه چهارم: اصل منع توسل به زور در روابط بین‌الملل؛ شکل‌گیری و تفاسیر متعدد؛
جلسه پنجم: اصل منع توسل به زور و دفاع مشروع؛
جلسه ششم: اصل منع توسل به زور و مداخله بشردوستانه؛
جلسه هفتم: سازمان ملل متحد اصل منع توسل به زور و عملیات حفظ صلح؛
جلسه هشتم: اصل عدالت در نظام بین‌الملل؛ عدالت انتقالی؛
جلسه نهم: اصل عدالت در نظام بین‌الملل؛ قربانیان صلح؛
جلسه دهم: اصل صلاحیت جهانی و دیوانهای بین‌المللی کیفری؛
جلسه یازدهم: اصل رعایت حقوق بشر در نظام بین‌الملل؛
جلسه دوازدهم: سازوکارهای بین‌المللی برای ارتقای حقوق بشر؛
جلسه سیزدهم: اصل تعیین سرنوشت در نظام بین‌الملل و نهضت‌های آزادی‌بخش؛
جلسه چهاردهم: اصل حفظ محیط‌زیست در نظام بین‌الملل.
ارزیابی
مشارکت کلاسی؛ حضور به هنگام، طرح سؤالات و نکات درست، پاسخگویی به سؤالات ۴۰% ؛
آزمون کتبی پایان ترم، ۶۰%.
منابع
۱٫ چیکایا، بلز. ۱۳۸۷٫ چکیده رویه قضایی در حقوق بین‌الملل عمومی. ترجمه همایون حبیبی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی: قضیه جبران خسارات مأمورین سازمان ملل.
۲٫ انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد. شهریور ۱۳۹۲٫ تازه‌های ملل متحد، شماره ۲۰٫ دسترسی در http://iauns.org/external_news/detailpage.aspx/6/1/1/1/36/0/lang/Fa.aspx
۳٫ محمدعلی پور فریده ۱۳۷۹٫ دفاع مشروع در حقوق بین‌الملل. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. صص ۲۰-۳؛ ۲۵-۲۴؛ ۴۰-۲۹؛ ۶۷-۶۰؛ ۸۲-۷۸؛ ۱۱۰-۱۰۰٫
۴٫ رشیدی نژاد، زینب. پاییز و زمستان ۱۳۸۶٫ «موازین و مداخله بشردوستانه در رویه شورای امنیت». مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی. شماره ۳۷٫
۵٫ طباطبایی، سید علی پاییز ۱۳۸۷، «چالش‌های عملیات سازمان ملل در محیط امنیتی نوین جهانی» راهبرد. شماره۴۸٫
۶٫ ذاكريان، مهدي و سید رضی عمادي. بهار ۱۳۹۲٫ «سازوکارها و عدالت انتقالي: تحولي مهم در حقوق بین‌المللی». فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی. مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. سال اول، شماره یک.
۷٫ زماني، سید قاسم و منصوره صديقيان كاشاني. بهار ۱۳۹۲٫ «قربانيان صلح: مسئوليت سازمان ملل و سازوکارهای جبران خسارت». فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی. مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام. سال اول، شماره یک.
۸٫ کامینگا، منو تی.۱۳۸۲٫ «اعمال صلاحیت جهانی در رابطه با جرائم سنگین حقوق بشری». ترجمه محمدجواد شریعت باقری. مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی. شماره۳۸٫
۹٫ آل احمد، اسحق. ۱۳۷۸٫ دیوان کیفری بین‌المللی و جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.(صص۹۶-۷۱)
۱۰٫ تقی زاده انصاری، مصطفی. پاییز و زمستان۱۳۸۷٫ «شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد». اندیشه‌های حقوق خصوصی. سال پنجم، شماره۱۳٫
۱۱٫ مهدویان، حسن. فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۵٫ «برپایی شورای حقوق بشر؛ گام نخست در اصلاح ساختار سازمان ملل متحد». مجله سیاسی اقتصادی، شماره ۲۲۴-۲۲۳٫
۱۲٫ طباطبایی، سیدعلی. پاییز۱۳۸۷٫ «چالش‌های عملیات سازمان ملل در محیط امنیتی نوین جهانی»، راهبرد، شماره۴۸٫
۱۳٫ اخوان خرازیان، مهناز. بهار و تابستان ۱۳۸۶٫ «تحول حق تعیین سرنوشت در چارچوب ملل متحد». مجله حقوقی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی. شماره ۳۶٫
۱۴٫ دبیری، فرهاد؛ سید عباس پور هاشمی و فخر الضحی روستا. پاییز ۱۳۸۸٫ «بررسی اصول و مفاهیم حقوق بین‌الملل محیط زیست با نگاهی به توسعه پایدار». علوم و تکنولوژی محیط زیست. دوره یازدهم، شماره سه.